Niemand heeft er een probleem mee dat grootouders hun kleinkinderen nu en dan een zakcentje toestoppen. Maar als opa en oma grote bedragen willen schenken of nalaten, is het toch opletten. Ze mogen hun kinderen niet over het hoofd zien. Als de ouders van de kleinkinderen nog leven, hebben zij recht op een deel van de nalatenschap. Aan dat reservataire erfdeel mogen de grootouders niet raken.

Hebben de grootouders maar één kind, dan kunnen ze vrij over de helft van de nalatenschap beschikken. Hebben ze twee kinderen, dan kunnen ze maximaal een derde van hun vermogen aan de kleinkinderen schenken. Hebben ze drie of meer kinderen, dan is het vrij beschikbare deel beperkt tot een vierde. ‘Het gebeurt dat grootouders dat vrije deel aan de kleinkinderen schenken of dat ze het via testament aan hun kleinkinderen nalaten, zegt notaris Tim Carnewal.

In Vlaanderen moeten de kleinkinderen 3 procent erfbelasting betalen op de schijf tot 50.000 euro. Maar de belastingvermindering op kleine erfdelen heeft tot gevolg dat een kleinkind in feite niets moet betalen op de schijf tot 12.500 euro . ‘Zo kunnen grootouders aan vier kleinkinderen in totaal 50.000 euro nalaten of aan zes kleinkinderen 75.000 euro zonder dat daarop erfbelastingen verschuldigd zijn’, zegt notaris Jean-Luc Snyers. ‘De voorwaarde is uiteraard dat het minimumerfdeel van de kinderen van de grootouders niet wordt aangetast.’

€ 75.000
‘GROOTOUDERS KUNNEN AAN ZES KLEIN KINDEREN SAMEN 75.000 EURO NALATEN ZONDER DAT DAAROP ERF BELASTINGEN VERSCHULDIGD ZIJN’, ZEGT NOTARIS JEAN-LUC SNYERS.

WILDE HAREN

Zolang ze leven, kunnen opa en oma ook een spaarboekje op naam van hun kleinkind openen. Of beter nog: ze kunnen een beleggingsverzekering afsluiten waarbij het kleinkind wordt aangeduid als begunstigde. Het voordeel van de verzekering is dat de grootouders de begunstigde altijd kosteloos kunnen wijzigen, bijvoorbeeld als zou blijken dat hun kleinkind zijn wilde haren maar niet kwijtraakt. Bij een spaarboekje geldt ‘gegeven is gegeven’.

Een andere mogelijkheid is een ik-opa- of ik-oma-testament. Dan erven de kinderen van de grootouders al hun hebben en houden. Maar ze zijn wel verplicht bij hun overlijden een bepaald bedrag, bijvoorbeeld 50.000 euro, uit te keren aan hun kinderen. De kleinkinderen erven dan een schuldvordering van 50.000 euro op hun eigen ouder, een bedrag dat ze pas krijgen op het moment dat hun ouder overlijdt. 

Het voordeel van die techniek is dat de kinderen geen erfbelasting betalen op de volledige nalatenschap van de grootouder, maar op dat vermogen verminderd met het deel dat wordt voorbehouden aan de kleinkinderen. Als de kinderen 50.000 euro minder erven, moeten ze ook minder erfbelasting betalen. De kleinkinderen moeten erfbelasting betalen op 50.000 euro. Die is verschuldigd als de grootouders overlijden, en niet op het moment dat de ouders van de kleinkinderen overlijden. Met andere woorden: het vermogen van de grootouders wordt fiscaal opgesplitst in kleinere delen en verspreid over kinderen én kleinkinderen, waardoor ze allemaal minder erfbelastingen moeten betalen.

Grootouders kunnen nog op een gesofisticeerdere manier een generatiesprong maken. ‘Ze kunnen een burgerlijke maatschap oprichten waarin ze hun vermogen onderbrengen en waarvan ze zelf zaakvoerder zijn. De deelbewijzen in de maatschap kunnen ze al bij leven aan de kleinkinderen schenken, terwijl ze het vruchtgebruik én de stemrechten op de algemene vergadering behouden’, zegt Carnewal. Door de schenking worden de kleinkinderen al naakte eigenaar van de deelbewijzen. De grootouders behouden de controle en innen de dividenden zolang ze leven.

 Bij hun overlijden kunnen de grootouders het zaakvoerderschap en het vruchtgebruik bovendien aan hun kinderen doorgeven. Die behouden dan de controle over de deelbewijzen en genieten van de dividenden tot op het moment dat de kleinkinderen meerderjarig zijn of een bepaalde leeftijd bereiken.

PAS OP ALS U EEN HUIS OF GROND SCHENKT

Stel: opa heeft één kind, Jan, die één zoon heeft, Jonas. Jan heeft het gemaakt en heeft geen financiële zorgen. Jonas staat aan het begin van zijn loopbaan en kan wel een duwtje in de rug gebruiken. Jan heeft er geen bezwaar tegen dat opa een bouwgrond rechtstreeks aan zijn zoon schenkt. Tot daar geen probleem. 

Maar wat als Jan nog een broer heeft, Peter? Opa wil de grond wel aan Jonas schenken, maar hij wil zijn zoon Peter niet benadelen. Daarom beslist opa de huidige waarde van de grond of 150.000 euro in contanten aan Peter te geven. Dan ontstaat een gevaarlijke situatie. Als opa overlijdt, wordt de waarde van de grond geschat op het moment van het openvallen van de nalatenschap. Misschien is de grond dan al 200.000 euro waard. De schenking van 150.000 euro aan Peter wordt naar waarde geschat op het moment van de schenking. Is de waarde van de grond gestegen, dan is Peter benadeeld. 

‘Een oplossing kan zijn dat opa de grond én de 150.0000 euro cash in een akte schenkt aan Jan en Peter, elk voor de onverdeelde helft. Zo kan Peter niet beweren dat hij minder heeft gekregen’, zegt notaris Jean-Luc Snyers. ‘Vervolgens treden Peter en Jan in een andere akte uit onverdeeldheid. Ze verdelen de goederen dan volgens de waarde op het moment van de verdeling. Omdat beide zonen dan de verdelingsakte hebben ondertekend, kan de waarde van de grond niet meer worden herbekeken na het overlijden van opa. Ten slotte schenkt Jan de bouwgrond verder aan zijn zoon Jonas.’

Bron: De tijd